Tüm bilginin bir el de toplanması adına yeni başlık açmayayım dedim.Dr. Erkan Göksu'nun KUTADGU BİLİG’E GÖRE TÜRK SAVAŞ SANATI adlı makalesinden Türk harp sanatı ile alakalı kısımları alıntılayarak aktarıyorum, çok ilginç bilgiler mevcut bu makalede de:
Öncelikle savaş sanatı ile alakalı birçok orjinal Türk eserinin adları ve haklarında malumat verilmiş:
"Savaş ve savaş sanatı konusunda Müslüman Türk müellifler tarafından da muhtelif eserler
kaleme alınmıtır. Bazı yazarlar tarafından “binicilik (furûsiyye)â€, “okçuluk (ilmü’n-nüşşÃ¢b)†ve “taktik,
strateji ve askeri organizasyon (fünûnü’l-harbiye/âdâb)†olmak üzere üç kategoride değerlendirilen(10)bu eserlerin en tanınmışları Fahr-i Müdebbir adıyla bilinen Muhammed b. Mansur b. Said Mübârek ŞÃ¢h’ın “Adâbu’l-Harb ve’ş-Şeca‘aâ€(11), Mardi b. Ali b. Mardi et-Tarsûsi’nin “Tabsıratu Erbâbi’l-Elbâb fi Keyfiyeti’l-Necâti fi’l-Hurûbâ€(12), İbn Erenboğa ez-Zeredkâşâ€™ın “el-Anik fi’l-Menâcınikâ€13, Ömer ibn İbrahim el-Avsi el-Ensari’nin “Tefricü’l-Kurûb fi Tedbiri’l-Hurûbâ€(14), Muhammed b. Mengli’nin “el-Hıyal fi’l-Hurûb ve Fethü’l-Medâ’in ve Hıfzü’l-Durûbâ€(15), Hasan er-Rammâh’ın “Kitâbü’l-Furûsiyye ve’l-Manâsıbi’l-Harbiyyeâ€(16), “Münyetü’l-Guzâtâ€(17), “Haza Kitabu Baytarnâmeâ€(18), “Baytaratü’l-Vâzıhâ€(19),“Kitâb fi Riyâzati’l-Haylâ€, “Kitâb fi İlmi’n-NüşşÃ¢bâ€(20), “Nihâyetü’s-Su‘ul ve’l-Umniyye fi Ta‘allumi’l-Furûsiyyeâ€(21), “Tabsıratu’s-Sultaniyye fi Siyaseti’s-Sanâ‘ati’l-Harbiyyeâ€(22) gibi eserlerdir(23). Bunların yanında muhtelif siyasetnamelerde de savaşa ve savaş sanatına dair bilgilere yer verildiği görülmektedir(24).
(Sayfanın dipnotları)
11- Adâbu’l-Harb ve’ş-Şeca‘a, muhtelif Orta Çağ İslâm devletlerinin askeri teşkilatı,
muharebe usulleri, kullanılan silahlar ve sair konularda bilgi veren önemli bir kaynaktır. Müellif ordu, strateji ve askerlikle ilgili gerekler üzerinde dururken, bunun yanında harp
erbabında olması gereken ahlaki özellikleri de sıralamaktadır. Kitabın ilk altı babı, harp ve harp sanatı ile değil hâkimiyet anlayışı ile ilgilidir. Harp ve askerliğe dair kısımlar 7. babdan itibaren başlamaktadır (Fahr-i Müdebbir, Adâbu’l-Harb ve’ş-Şeca‘a, (Neşr. Ahmed Süheyli-i Hânsâri), Tahran 1346.; Eser ve müellifi hakkında ayrıca bk., Uyar, a.g.m., s.216-218)
12- Eser, Orta Çağ İslâm ordularında
kullanılan silahlar ve savaş taktikleri hakkında ayrıntılı bilgi vermektedir. Selahaddin Eyyûbi’ye sunulduğu bilinen eser, özellikle mancınık teknolojisi konusunda verdiği bilgiler ve çizimlerle dikkat çekmektedir (Mardi b. Ali b.Mardi et-Tarsûsi, Tabsıratu Erbâbi’l-Elbâb fi Keyfiyeti’l-Necâti fi’l-Hurûb, (Facsimile Editions-Edited by Fuat Sezgin), Frankfurt
1425/2004).
13- İbn Erenboğa Zeredkâş tarafından kaleme alınan “el-Anik fi’l-Menâcınikâ€, Memlûk dönemi kaynaklarından olup mancınıklar üzerine yazılan bir mühendislik kitabıdır. Eserde o dönemde kullanılan mancınık çeşitleri ve yapım özellikleri ayrıntılı bir şekilde anlatılmış ve en küçük mancınık aksamına varıncaya kadar çizimlerle izah edilmiştir (İbn Erenboğa Zeredkâş, el-Anik fi’l-Menâcınik, (Tahkik: hsân Hindi), (Câmi‘atu Haleb), Dımak 1405/1985).
14-Ömer İbn İbrahim el-Avsi el-Ensari, Tefrij al-Kurûb fi Tadbir al-Hurûb (A Muslim Manual of War), (Ed. and Trans. George T.
Scanlon), American University at Cairo Press, Cairo 1961.
15- Otuz sekiz bölümden oluşan eserde,
başta kılıç, kalkan, ok ve yay olmak üzere muhtelif silahların yapım özellikleri, muhasara teknikleri ve muhtelif milletlerle savaırken dikkat edilmesi gereken hususlar üzerinde durulmuştur. Eserin “kendi kendine dönen
dairelerâ€, “düşmanı yakmak için tümsek, tepe yapılması†ve “yakıcı aynalarâ€dan bahseden bölümleri dikkat çekicidir (Muhammed bin Mengli el-Nâsıri, el-Hıyal fi’l-Hurûb ve Fethü’l-Medâ’in ve Hıfzü’l-Durûb, (Tahkik: Nebil Muhammed Abdulaziz Ahmed),Dârü’l-kütüb ve Vesâ’iki’l-Kavmiyye, Mısır 2000)
16- Necmü’d-din Hasan er-Rammâh, Kitâbu’l-Furûsiyye ve’l-Manâsıbi’l-Harbiyye, (Tahkik Ahmed Yusuf el-Hasan), Cami‘atuHaleb, Haleb 1998.
17- Harp sanatına ilişkin önemli kaynaklardan biri olan “Münyetü’l-Guzâtâ€, Kıpçak Türkçesiyle kaleme alınmıştır. Timur Bek adlı
emirin isteğiyle Arapçadan tercüme edildiği anlaşılan eserde, mızrak, ok, yay ve kılıç gibi silahlar, bunların yapım ve kullanımşekilleri ile özellikleri hakkında bilgi verilmiştir. (Münyetü’l-Guzât (Metin-ndeks), (Haz. Mustafa Uurlu), GÜ SBEYayımlanmamı Doktora Tezi, Ankara 1984)
18- Eserin Abbasiler döneminde yazılan “Kitabü’l-Baytara†adlı eserden Eski Anadolu Türkçesine tercüme edildiği bilinmektedir(Haza Kitabu Baytarnâme (Tenkidli Metin), (Haz. Mesut en), (MÜ SBE Yayımlanmamı Yüksek Lisans Tezi), stanbul 1988).
19-Kıpçak Türkçesine tercüme edilen eser, at terbiyesi, bakımı, hastalıkları ve tedavisi hakkında bilgi vermektedir (Baytaratü’l-Vâzıh(Metin-ndeks), Haz. Can Özgür, Ü SBE Yayımlanmamı Yüksek Lisans Tezi, stanbul 1988).
20- Nerede ve ne zaman yazıldıı bilinmeyen “Kitâbu fi Riyâzati’l-Hayl†ile Sultan Berkuk'un memlûklerinden Mahdum Tolu Bey'in isteği üzerine Arapçadan tercüme edilen “Kitâbu fi İlmi’n-NüşşÃ¢b†için bk., Kitâbu fi Riyâzati’l-Hayl, Kitâbu fi lmi’n-Nüâb“Metin-Gramatikal ndeksâ€, (Haz. Recep irin), (Atatürk Üniversitesi SBE Yayımlanmamı Yüksek Lisans Tezi), Erzurum 1989.
21-Muhammed b. İsa el-Aksarayi tarafından kaleme alınan bu eserde,
muhtelif silahların kullanımı, düşmanla karşılaşma şekilleri,savaş hileleri dışında barış yapılması, ateşkes, lojistik, esir ve aman dileyenlere muamele ve ganimetin taksimi gibi hususlarda dabilgi verilmektedir (Osmanlı Askerlik Literatürü Tarihi, I., (Ed.Ekmeleddin hsanolu), IRCICA Yay., stanbul 2004., s.LI).
22- Muhammed b. Mengli’nin eseri için bk., Osmanlı Askerlik Literatürü Tarihi, I., s.LI.
23-Burada savaş sanatına dair eserlerden sadece birkaçı zikredilmiştir. Özellikle Memlûkler döneminde sayısı bu eserler hakkında, el-Ensari’nin yukarıda zikrettiğimiz “Tefrij al-Kurûb fi Tadbir al-Hurûb†adlı eserinin George T. Scanlon tarafından hazırlanan girişinde bilgi bulmak mümkündür. Bunun dışında yine yukarıda zikrettiğimiz “Osmanlı Askerlik Literatürü Tarihi†adlı çalışmada
da sözkonusu eserlere dair toplu malumat bulunmaktadır. Ayrıca bk., Altan Çetin, “Memlûk Askerinin Eğitimiâ€, Türkiye Sosyal Aratırmalar Dergisi, VII/2, (Austos 2003), s. 219-235; Aynı yazar, “Memlûk Devleti'nde Savaın Kültürel Esaslarına Dâirâ€, Belleten, LXXI/262 (Aralık 2007), s.909-921.
24- Örnekler için bk., Ebu’l-Hasan Habib el-Mâverdi, Nasihatü’l-Mülûk, (Haz. Mustafa Sarıbıyık), (SÜ SBE Yayımlanmamış Doktora Tezi), Konya 1996., 338-348.; Unsurü’l-Me‘âli Keykâvus b. İskender, Kâbûsnâme, (Gulâm Hüseyin-i Yûsufi), Tahran 1362, (Kırk birinci fasıl).; Süleyman Özbek, “Siyâsetnâme Özellikleri Açısından Râhatü’s-Sudûr’un Deerlendirilmesiâ€, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, IX/2 (Aralık 2007), s.147-162."
Sırf bu listede olan eserlerin çevirisi olsa elimizde yetmez mi Türk savaş sanatını diriltmek için ?
Devam edeceğim.
Osmanlı Süvarisi kılıç teknikleri (86303 defa okundu)